Παντελή Βούλγαρη, σε ευχαριστούμε...

Δεν πάει μισή ώρα που γύρισα από τον κινηματογράφο.Πήγα να παρακολουθήσω κι εγώ μετά από πολύ καιρό, μια ομολογουμένως πολυσυζητημένη ταινία, την "Ψυχή Βαθιά" του Παντελή Βούλγαρη.Δίπλα μου στα καθίσματα του σινεμά βρισκόταν και ο έτερος "προπαγανδιστής" , ο Μόγλης και παραδίπλα ένας ακόμα καλός φίλος , ο Θανάσης.

Λίγο πριν μπούμε στην αίθουσα για την προβολή, είχαμε και οι τρεις την άποψη πως αυτό που θα δούμε πιθανώς να είναι κάτι πολύ σκληρό.Είμασταν και οι τρεις λίγο μουδιασμένοι και συγχρόνως επιφυλακτικοί λοιπόν...Κι όμως κάναμε και οι τρεις λάθος.Οι 2μιση περίπου ώρες που διήρκησε η ταινία, ίσως ήταν οι 2μιση πιο συγκλονιστικές ώρες που θυμάμαι να έχω ζήσει στα 24 χρόνια μου.Πρώτη φορά ένιωσα κάτι να με καθηλώνει σε τέτοιο βαθμό, ταυτόχρονα όμως και να με κάνει να θέλω να τελειώσει όσο γρηγορότερα γίνεται...

Την ώρα αυτή που αραδιάζω τις λέξεις αυτές στην οθόνη του υπολογιστή, αισθάνομαι άδειος...Ναι, αυτή είναι η πρώτη λέξη που μου έρχεται στο νου...Άδειος...Γιατί όμως;

Δεν θέλει και πολύ για να καταλάβω τί με κάνει να νιώθω κενός μετά από μια τέτοια συγκλονιστική εμπειρία...Ναι...Νομίζω πως απόψε έζησα όλα τα πιθανά συναισθήματα που μπορεί να νιώσει ένας άνθρωπος στο πέρας της ζωής του...Κι όλα αυτά μέσα σε 2μιση ώρες...Οργή,θυμός,εκδίκηση,χαρά,στεναχώρια,παραφροσύνη,αγάπη,μίσος,φρίκη,ταπεινότητα, αισιοδοξία,απογοήτευση,μοναξιά...Εναλλασσόμενα μεταξύ τους μέχρι του σημείου να θες να τελειώνεις με αυτή την πρωτόγνωρη εσωτερική διαπάλη του εσωτερικού σου κόσμου, με φυσική συνέπεια να καταβληθείς από αυτό...Να γιατί ένιωσα άδειος!

Άδειος όμως ένιωσα και για έναν ακόμα λόγο...Το θέμα που πραγματεύεται ο Βούλγαρης αποτελεί τη χειρότερη στιγμή της Ελληνικής Ιστορίας,τον εμφύλιο πόλεμο,τον κατασπαραγμό των Ελλήνων από τους Έλληνες...Με το δραματουργικό τρόπο που περιγράφει μέρος των γεγονότων, ο θεατής βιώνει τα ίδια τα γεγονότα...Κι όμως δεν μοιάζει η διαδικασία αυτή τόσο εύκολη όσο θα φανταζόταν κάποιος.Σε μια συμβατική πολεμική ταινία, συνήθως ο θεατής ακόμα και ακούσια παίρνει το μέρος του ενός ή του άλλου, κι έτσι στο τέλος μένει με το συναίσθημα της νίκης ή της ήττας.Εμείς απόψε δε ζήσαμε το ίδιο...Δε ζήσαμε ούτε καν την ήττα, ζήσαμε μονάχα τη ματαιότητα ενός πολέμου που εκ των προτέρων δεν επρόκειτο να έχει νικητή...Να γιατί ένιωσα άδειος!

Δεν είμαι κριτικός κινηματογράφου για να κρίνω αν η ταινία είναι καλή ή να της βάλω αστεράκια και πόσα...Μπορώ να κρίνω όμως την κατάσταση του εαυτού μου αφού παρακολούθησα την ταινία.Και νομίζω ότι αναθεωρώ ήδη πολλά πράγματα...Δεν θέλω να πω σε κάποιον που διαβάζει το κείμενο αυτό πως πρέπει να πάει να δει ανεπιφύλακτα την ταινία.Θέλω να πω όμως σε όλους ότι, όσοι την παρακολούθησαν χωρίς να έχουν στην άκρη του μυαλού τους παγιωμένες αντιλήψεις και παρωπίδες για τα γεγονότα, σίγουρα σήμερα έγιναν λίγο καλύτεροι άνθρωποι...Και αυτό είναι το επίτευγμα του σκηνοθέτη και της ταινίας συνολικότερα...Οδηγεί το θεατή σε μια εσωτερική λύτρωση...Και ίσως σήμερα κατανόησα και την έννοια του όρου "τέχνη".

Δεν ξέρω αν η εθνική ενότητα είναι το ζητούμενο σήμερα, η λαϊκή ενότητα όμως αποτελεί σίγουρα εχέγγυο για την πρόοδο της κοινωνίας μας...Γιατί φαίνονται τόσο μακρινά πλέον, όμως πριν μισή περίπου ώρα βίωσα συμπατριώτες μου να σκοτώνουν συμπατριώτες μου.Είδα συμπατριώτες μου να ξεπουλιούνται σε ξένες δυνάμεις και να σφαγιάζουν συμπατριώτες μου.Είδα συμπατριώτες μου να εκτελούν σε αποσπάσματα συμπατριώτες μου.Είδα μικρά παιδιά να στρατολογούνται για να σκοτώνουν τα αδέρφια τους.Είδα τη φρίκη του να σκοτώνει Έλληνας τον Έλληνα, αδερφός τον αδερφό, μάνες να κλαίνε για τα παιδιά που χάσανε...Και το τραγικότερο;όλα αυτά έγιναν έχοντας και τα δυο στρατόπεδα να παλέψουν για τα ίδια πράγματα...Ήταν από την ίδια πλευρά, κι όμως τους έβαλαν πλαστές διαφορές...Δεν υπάρχει πιο σκληρή σκηνή από την πρώτη μάχη στην ταινία, όπου Έλληνες του τακτικού στρατού πολεμάνε ενάντια στους αντάρτες στα βουνά του Γράμμου...Βλέπεις ανθρώπους που μιλάνε την ίδια γλώσσα, είναι από τα ίδια μέρη, τις ίδιες οικογένειες, την ίδια κοινωνική τάξη να σφαγιάζονται με φόντο την Αμερική,την Αγγλία και την ΕΣΣΔ...Και σου φαίνεται τόσο παράλογο και παράξενο που λες...ναι, ευτυχώς όλα αυτά είναι πια παρελθόν...Ο πιτσιρικάς αντάρτης που εκτελείται μπροστά στα μάτια του αδερφού του είναι παρελθόν, το μίσος που τριγυρνά στην ατμόσφαιρα σα να δραπέτευσε από τον άλλο κόσμο είναι παρελθόν.Οι Ναπάλμ των αμερικάνων που κατέκαψαν τους χιλιάδες αντάρτες είναι παρελθόν...Κάποτε όμως δεν ήταν, και η συμφιλίωση κατακτήθηκε έστω και μετά από επίπονες προσπάθειες εκατέρωθεν...

Και βγαίνω από τον "Ελληνίς".Κοιτάζω γύρω μου τους ανθρώπους που ζήσαμε στην αίθουσα την εμπειρία αυτή και είναι σαν να αντιλαμβανόμαστε πλέον όλοι πως η εθνική και λαϊκή ομοψυχία είναι αυτή που θα μας οδηγήσει στην αποφυγή της επανάληψης τέτοιων γεγονότων στο μέλλον.

70.000 αδέρφια μας χάθηκαν στον εμφύλιο...Νομίζω τελικά πως απόψε βιώσαμε και εμείς το μερίδιο του πόνου καθενός από τους νεκρούς αυτούς και νομίζω ότι ο πόνος αυτός θα εξαλείφεται όσο περισσότερο τον βιώσουν και οι επόμενες γενιές Ελλήνων.Γιατί αναλογεί σε όλους μας ένα μερίδιο πόνου.Τόσο σε εμάς όσο και στους επόμενους...